Kraton & de Borobudur

Net voor de wekker, die voor 0630 uur staat in gesteld, word ik wakker. Ook hier in dit hotel hebben we het weer getroffen net een heerlijk bedje. Marco heeft alweer iets beter geslapen, wellicht tegen de tijd dat we naar huis gaan dat hij wel goed slaapt ;-).

In de ontbijtzaal is het druk. Het buffert is echt super uitgebreid met voornamelijk Aziatische gerechten. Zowel Marco als ik merken dat dat voor sommige niet Aziatische reizigers tot lichte paniek leidt, maar gelukkig er is ook wat brood dat je kunt pakken en je kunt eitjes in diverse uitvoeringen laten bakken. In het kader van blend in with the locals, schep ik wat mihoen, stukjes gebakken vis, heerlijke tempé en een gekookt eitje dat ketjap is bereid op mijn bord. Marco moet er wel mee lachen, die heeft de broodrooster ontdekt en heeft een omeletje laten bakken. Denk dat ik al weet wat ik morgen sowieso ga pakken want het smaakt mij heel goed.

Na het ontbijt pakken we onze rugzak en lopen alvast naar buiten. Het is nog geen 08030 uur, maar dan wachten we wel. Dat wachten blijkt niet te hoeven Eric en de chauf zijn er al. Nog geen 5 minuten later rijden we de poort uit en helpt de bewaker van het hotel ons met oversteken. Dat gaat heel gemakkelijk je wappert met een vlag terwijl je heel hard op een fluitje blaast en loopt de straat op om het verkeer tegen de houden. En zo hebben we een vrije doorgang naar de voor ons juiste rijbaan.
Je zou kunnen zeggen dat het ochtendspits is, maar in zo'n grote stad als deze is het volgens ons altijd druk. En het lijkt erop dat er geen verkeersregels zijn dan wel heel weinig en het oogt allemaal heel chaotisch, maar het is toch allemaal heel gelaten en soms ook een beetje het recht van de sterkste. En ongelukken hebben we hier nog niet gezien. Wel vrachtenwagens die aan de kant stonden met een lekke band, maar geen ongelukken.

De eerste stop is het koninklijke Kraton gelegen in de oude, ommuurde hofstad. De bouw van deze hofstad begon in 1755 onder Sultan Hamengku Buwone I en werd, zij het in diverse fasen, in 1792 voltooid. In 1928 heeft de 7e Sultan het complex verder afgebouwd tot wat het nu is. Het is een heel groot complex en we bezoeken slechts een klein deel daarvan. De huidige Sultan woont trouwens ook nog steeds in deze hofstad. Hij heeft 2 functies: Gouverneur en Koning, vandaar dat hij 2 soorten beveiliging heeft: de politie - vanwege zijn rol als Gouverneur - en de traditionele Bewakers - vanwege zijn rol als Koning/Sultan.

Onder leiding van een officiële gids betreden we via een poort die bewaakt wordt door twee reusachtige met knotsen zwaaiende wachterbeelden - Gulapa genaamd - het terrein. We zien het Gouden Paviljoen - de troonzaal - waar de officiële gasten worden begroet. De architectuur van deze zaal is een mengeling van oud-Javaanse en Europese architectuur. Ook zien we de gevel van de privévetrekken van de Sultan en de Audiëntie- en uitvoeringspaviljoens. Verder krijgen we wat antieke serviesdelen te zien wat bij officiële banketten wordt gebruikt dan wel wat de tafeldekking is. Een deel van het servies is afkomstig uit Nederland. Het gebruik van zilveren i.p.v. gouden bestek tijdens diners blijkt een hele praktische reden te hebben. Zilver blijkt heel gevoelig te zijn wanneer je het met gif insmeert. Dan verkleurt het meteen. Vandaar dat men puur om veiligheidsredenen zilveren bestek gebruikt ondanks dat gouden bestek prestigieuzer en luxer oogt.

Onlangs is een van de 5 dochters van de Sultan getrouwd en er is een tentoonstelling over de bruiloft - de kleding die gedragen is en wat de traditionele rituelen zijn die met een huwelijk gepaard gaan. De dochter niet uitgehuwelijkt, maar met haar geliefde getrouwd. Dit is een burger. Daardoor staat de hij niet links maar rechts van haar opgesteld. Zou ze met een 'gelijke' oftewel een prins getrouwd zijn, zou haar man links van haar staan. De traditionele bewakers van de Sultan dragen ook traditionele kleding. Een hele mooie sarong met daarop een jasje, traditionele hoed en een dolk op de rug. Deze dolk is ingesmeerd met arsenicum. We krijgen ruim de tijd om alles goed in ons op te nemen. Omdat het zaterdag is, is het ontzettend druk in de Kraton met groepen - vooral lokale mensen. Gelukkig wordt het pas echt goed druk wanneer wij zowat klaar zijn om naar onze volgende stop te gaan.

We maken een korte stop bij een Batik atelier. Er zijn 3 soorten batik: 1. gedrukte batik, 2. gestempelde batik en 3. batik die met de hand verwerkt wordt. De beste kwaliteit en meest arbeidsintensieve batik is uiteraard de batik die met de hand is vervaardigd. Wat is het verschil? Heel simpel, zowel de gedrukte als de gestempelde batik is maar aan 1 kant van het stof zichtbaar.  De batik die handmatig is gemaakt toont de bedrukking aan beide zijden van het stof. Deze oude kunstvorm wordt van generatie op generatie overgedragen.
Het is dat onze gids weet waar we moeten zijn, anders was je het zo voorbij gereden. Het atelier is namelijk zo vanaf de straat niet echt herkenbaar als zijnde een batikatelier. Een dame is drukdoende een doek in te kleuren. Ze gebruikt hiervoor een speciaal werktuigje met daaraan een heel dun naaldje. Een dame legt ons uit hoe het proces in zijn werk gaat - ga er maar even voor zitten ;-):

Eerst tekent met potlood het patroon wat men op de doek wilt hebben

Vervolgens worden alle lijntjes voorzien van was en parafine. Men gebruikt 

Dan wordt de eerste kleur aangebracht

Nadat de eerste kleur is aangebracht worde de was en parafine verwijderd. Men gebruikt hiervoor kokend water voor katoenen stoffen en benzine voor zijde stoffen

Daarna worden weer alle lijntjes voorzien van was en parafine

Dan wordt de 2e kleur aangebracht

Enzovoorts enzovoorts.

Wellicht je je er een goede voorstelling van maken hoe intensief de bewerking van een doek is wanneer er tot 18 kleuren in een doek worden gebruikt. Het voorbeeld wat zij ons laat zien is een doek met 7 kleuren en het heeft 3 weken geduurd voor deze af was.

Voor het aanbrengen van de was, parafine en kleuren gebruikt men als gezegd een speciaal werktuigje voorzien van een naaldje. Zij gebruikten 5 verschillende naaldjes om de doeken bewerken. Hoe fijner het lijntje dan wel figuurtje wat getekend moet worden hoe fijner het naaldje dat men gebruikt.

Na deze uitleg mag ik op een oefendoek lijntjes voorzien van was. Ik neem plaats op een laag stoeltje en de dame die aan het doek aan het werken was geeft mij een stukje krant ter bescherming van mijn kleding. Ook waarschuwt ze mij dat ik voorzichtig moet zijn want de was is heel heet. Vervolgens laat ze mij zien hoe ik het werktuigje met het naaldje moet vasthouden. Je moet het goed recht houden anders klots het spul aan alle kanten uit het kleine reservoirtje. Bij de eerste 2 strepen houdt ze mijn hand nog vast zodat ik er een gevoel bij krijg hoe het in zijn werk gaat. En dan mag ik zelf aan de slag. Het is een handigheid en je moet snel werken anders krijg je dikke druppels op het doek. Maar ik heb de slag snel te pakken en blijkbaar doe ik het erg goed voor de eerste keer. Ik hoor een andere medewerker van het atelier die inmiddels ook bij ons is komen staan vragen of het dit de eerste keer is dat ik waslijntjes trek want hij vond dat ik het heel goed deed. Toch vond ik het wel moeilijk want je 'kleurt snel buiten de lijntjes'.

Uiteraard worden we uitgenodigd nog even verder in het atelier te kijken. Hier zien we ook doeken hangen die met de vrije hand zijn gemaakt dus niet van tevoren het patroon dan wel tekening op het doek zetten. Als je een doek koopt dat door een echte batikkunstenaar is gemaakt, dan krijg je er ook een certificaat van echtheid bij en een authenticiteitsbewijs dat er maar 1 exemplaar van het door jou gekocht doek bestaat. Het zijn mooie doeken, maar helaas niet helemaal onze smaak.  We danken voor de uitleg en toelichting en gaan door naar onze volgende stop.

Onze tour bij de Borobudur is ergens na de lunch dus we maken van tevoren een stop in de buurt bij een restaurant. Maar eerst krijgen we uitleg over het fijne draad zilverwerk dat men hier maakt. Wat een monnikenwerk is dat. Ik krijg de vraag gesteld of ik het ook wil proberen, maar ik het sla het af. Dit fijne handwerk is niet aan mij besteed. Na de korte uitleg worden we naar een winkel gebracht. Het is grappig dat er altijd wel zoiets in je reisprogramma verwerkt wordt. Ik geef aan dat ik niet in het zilver geïnteresseerd ben want ik draag het nooit. De dame is enigszins teleurgesteld. Echter, we hebben een goed alternatief. Marco had het al gezien en loopt er meteen naar toe. Men heeft diverse stenen Stoepa's - miniaturen van de Borobudur Stoepa's - staan. Dit is echt een souvenir wat ook bij onze ander verzameld werk past. Mij valt op dat er 2 soorten openingen in de stoepa's zijn - ruitvormig en vierkant. Dit alles heeft te maken met de mate van verlichting en volmaaktheid. De ruit- of diamantvormige opening betekent dat er nog geen volledige verlichting/volmaaktheid bereikt is en staat dus ook lager dan de Stoepa met de vierkante opening die staat voor volledige verlichting/volmaaktheid. Ik vind de vierkante openingen mooier dus die wordt het.
De lunch wordt geserveerd in het aangrenzende restaurant. Blijkbaar zit het bij het dagprogramma inbegrepen terwijl wij dit niet in onze reispapieren/-informatie hebben staan. Wij krijgen eerst een groentesoep en vervolgens witte rijst met gefrituurde kipstukjes, gefrituurde visstukjes met zoet/zure saus, paksoi, bief in zwarte bonensaus en 2 soorten sambal - een pittige en een minder pittige variant. We hebben de pittig variant maar niet meer geproefd want we vonden de minder pittige al pittig genoeg. Nadat we het vers fruit op hebben, vragen we de rekening en gaan we richting Borobudur.

De Borobudur is het grootste boeddhistische heiligdom ter wereld. Het ligt op zich niet zo ingebouwd, maar er staan toch wel al wat huizen dichtbij het grondgebied aan. We zijn te vroeg voor onze tour begint, vandaar dat we eerst de slippertjes passen die we moeten dragen. De slippertjes zijn gemaakt van een soort riet en lopen op zich best goed. Om de tijd te doden krijgen we een film te zien over de Borobudur en Boeddha. Het filmpje is al 45 jaar oud, maar op zich voor de informatie die het verschaft nog steeds bruikbaar. We zien op het filmpje ook de grote drommen mensen die destijds dit indrukwekkende complex bezochten. Gelukkig heeft men dit nu gereguleerd en mogen er maximaal 1200 personen per dag in groepjes van 100 p. per keer de Borobudur op. Na de film moeten we nog een kleine 10 minuten op onze gids wachten en tegen 1430 gaan we met hem op pad. Eric blijft bij de receptie op ons wachten. Onze schoenen, waarvoor we een tasje hebben gekregen, zet hij voor ons in de auto.

De bouw van de Borobudur is zo rond de 8e eeuw begonnen. Er zijn meer dan 2 miljoen steenblokken door voornamelijk dwangarbeiders naar deze locatie gesleept voor de bouw van de Borobudur. De bouw heeft ca 80 jaar in beslag genomen. Ergens rond in de 10e eeuw is de locatie verlaten en is de Borobudur langzaam maar zeker door de natuur overgenomen om pas in 1814 voor Sir Stamford Raffles - waar hebben we die naam eerder gehoord??!! - weer ontdekt te worden. Doordat het complex maar gedeeltelijk werd blootgelegd en er vervolgens niks meer mee werd gedaan hadden plunderaars vrij baan tot in 1907 het Nederlandse bestuur een planmatige restauratie opzette. Pas in 1973 is onder leiding van Unesco een blijvend restauratieproject opgang gezet en sinds 1991 staat het complex op de werelderfgoedlijst. Het is ook weer een belangrijk bedevaartdoel voor boeddhisten uit de hele wereld.

Voor Covid19 was het zo dat men mocht proberen in een van de stoepa's de handen van de boeddha in die Stoepa aan te raken. Als het lukte dan ging je grootste wens in vervulling. Na Covid19 mag dit niet meer.
Boven bij de ingang moeten we nog even wachten want onze groep mag nog niet naar boven. Dan lopen we eerst maar een rondom het indrukwekkende bouwwerk. Het blijft verbazingwekkend wat voor gekke capriolen men uithaalt dan wel rare poses men aanneemt om met het bouwwerk op de foto te gaan. En ja wij willen in allerlei poses bij voorkeur per persoon op de foto dus wacht maar even tot wij klaar zijn.

Wanneer we weer terug bij het begin zijn, moeten we nog een paar minuten wachten en dan mogen we de trappen beklimmen. Samen met onze gids zijn we de eerste die naar boven gaan. Langzaam maar zeker gaan we per etage naar boven. Inmiddels hebben we ook een mooi uitzicht over de Merapi vulkaan die nog steeds actief is. Er komt een constante rookwolk uit de vulkaan naar boven. Bij de bovenste etages leidt onze gids ons wat sneller naar de Stoepa's want nu is het nog rustig en kunnen we mooie foto's maken zonder storende elementen. Hij laat ons vrij rondlopen en geeft aan dat we alle tijd kunnen nemen die we nodig hebben. Na ca 15 minuten gaan we naar beneden naar onze gids en dan beginnen we langzaamaan weer aan de afdaling. Omdat er op de lagere etages op een gegeven moment niks meer uit te leggen is, kunnen we op eigen gelegenheid naar beneden komen. Hij geeft aan dat we steeds een kwart moeten lopen, dan moeten zaken en dan het volgende kwart moeten pakken. Zo dalen we in etappes af en komen uiteindelijk bij het eindpunt.

Als laatste maken we buiten het complex nog een paar foto's. Het is door de drukte niet te doen om geen mensen op de foto te krijgen. Dan maar proberen om de schade te beperken, wat enigszins is gelukt. Rond 1600 uur zijn we weer terug bij de receptie waar Eric op ons zit te wachten. We krijgen een flesje drinken en een doosje met daarin wat snackjes en een pakje appelsap. Het loempiaatje en bladerdeeghapje eten we op en de rest nemen we mee. De terugweg gaat ondanks de avondspit toch wat sneller dan verwacht. Tegen 1740 zijn we weer terug in het hotel. We hadden verwacht pas rond 1800-1815 terug te zijn.

Terug op de kamer gaan we eerst douchen en spullen voor zover mogelijk inpakken. Nu heb ik deze vakantie wat met haren föhnen en doorslaande stoppen. Zo ook vandaag. Eerst stopt de haardroger in de badkamer en vervolgens in de kamer bij de grote spiegel. Geen probleem even naar de receptie waarna er een meneer met mij meeloopt om te kijken wat het probleem is en dan gaat hij een mannetje halen die verstand van elektriciteit heeft. Nog geen 10 min later staat die meneer op de stop en wat blijkt, er zijn wat stoppen doorgeslagen en met 1 minuut is het euvel opgelost. De stoppenkast blijkt in de kledingkast te zitten en we vragen hem de deur op te laten voor het geval de stoppen er nog een keer uitvliegen want ik was nog niet helemaal klaar met föhnen.

Eten doen we voor het gemak nog een keer bij de buren. We durven de eetstalletjes hier op straat niet echt aan.

Als we terugkomen bij onze kamer is het een kabaal in de gang. Dat was al bezig voor wij gingen eten. Er spelen 3 kinderen op de gang. We vragen of ze rustiger aan willen doen niet zo willen schreeuwen. Dat proberen we met handen en voeten duidelijk te maken want de kindjes spreken geen Engels.
Helaas wordt het niet veel rustiger. Na een uur, loopt Marco even naar de receptie. De kindjes hadden de boodschap wel meteen begrepen toen Marco de deur opentrok want ze vlogen snel hun kamer in - die tegenover onze kamer ligt. Het heeft geholpen want daarna was het muisstil.

En zo komt onze laatste avond in Yogyakarta tot een einde. Morgen gaan gaat onze reis elders verder.